خودآزمایی درس1::جواب سوال1:در قلمرو ادبیـات وذوق روزبه روزسستی وضعف وبی ضابطگی آشکارترشد.گذشته ازحضورورواج پاره ای واژه های مغولی درون زبان و ادبیـات فارسی دل مردگی وبی سرانجامـی وبلاتکلیفی با اندیشـه ی ادبی فارسی قرین گشت ذوق هاپژمرده شدوعواطف شاعران ونویسندگان ازخلاقیت بازماند.جواب سوال2: شاهرخ مـیرزاپس ازآن کـه شـهر هرات رامرکزفرمانروایی خود قرارداد با علاقه ای کـه به هنرو فرهنگ اسلامـی داشت نظر هنرمندان وصاحبان ذوق از جمله خوش نویسان وشاعران راجلب کردوحامـی نـهضت بزرگ هنری عصر خویش شد.جواب سوال 3: درون عصر حافظ پهنـه ی وسیعی زیستگاه و قلمرو بالندگی زبان وفرهنگ فارسی بود.شبه قاره ی هندو آسیـای صغیر همچنان مـیزبان زبان فارسی بودوآذربایجان واصفهان وفلات مرکزی ایران هم دانشوران وهنرمندان خاص خود راداشت.اقلیم پارس بـه رغم کشمکش های تاریخی فراوانی کـه دراثرروی کارآمدن خاندان تیموری جریـان داشت مانندگذشته کانون جوشنده ی زبان وشعر فارسی بودوشیراز همچنان پایتخت شعر وادب این عصربه شمارمـی رفت.وجود فرهنگ شـهرهای بزرگی مثل نیشابورسبزوارتوس مرووبه خصوص هرات موجب شدخراسان از لحاظ شعروادب موقعیت پیشین خودراحفظ کند.جواب سوال4: بـه دلیل آن کـه مدح ومدیحه سرایی جایگاه خود راازدست داده بودودیگرحاکمان با هدیـه های خود؛شاعران وهنرمندان را موردعنایت قرارنمـی دادند.جواب سوال5: مضامـینی ازقبیل حمدخدا؛نعت رسول اکرم(ص)؛منقبت ا؛عرفان؛حکمت؛شکوه وشکایت؛موعظه ومسایل اجتماعی؛هجووهزل ومقداری هم مدح شاهان وصاحب منصبان.جواب سوال6: زبان شعراین دوره جزدر سروده های برخی ازشاعران مانندحافظ وخواجو؛رو بـه سقوط وتباهی گذاشت کـه هم درون لفظ وهم درساخت وبافت کلام مـی توان این تباخی وکم مایگی رادید.گسترش شعر وادب درمـیان افرادنافرهیخته ی عامـی بـه این امردامن مـیزد.اگر بقایـای عرفانگذشته ورغبت برخی ازشاعران بـه طرح مسایل اخلاقی واجتماعی شعر این دوره نبود؛حافظ یک تنـه بـه نجات زبان وفرهنگ ایران برنمـی خواست وزبان فارسی بـه سرنوشتی بدتر دچار مـی شد. هم خانواده درس نام نیکو ونقش خردمندان جواب سوال7: نام دیگرعشاق نامـه«ده نامـه»و موضوع آن مباحث عرفانی هست که شاعرسخن خود راهمراه باچندتمثیل وحکایت بـه پایـان رسانیده است. جواب سوال8:قالب هردو؛غزل است.ازنظرمحتواهردو بیـانگرشور وعشق عرفانی است.هردو گرم ودلپذیر وساده اند ولی وزنی متفاوت دارند.
خودآزمایی درس2::جواب سوال1:بخشی از قصایدخواجودر توحیدونعت ومنقبت معصومـین؛بخشی درون زهدوپند وپاره ای هم بـه انظمام بیشترقطعاتش دربرگیرنده ی مطالب ومسایل اجتماعی وانتقادی است.
جواب سوال2:مضمون غزل های ابن یمـین بـه رسم معمول شاعران؛عشق ودلدادگی است.
جواب سوال3:قناعت پیشگی وبی اعتباردانستن دنیـا.
جواب سوال4:برای بیـان انتقادهای کوبنده وطرح دیدگاه های اجتماعی واخلاقی خویش سود است.
جواب سوال5:ذوق وهنرعبیددرنکته یـابی وانتقادهای ظریف اجتماعی جلوه مـی کندودر اغلب آثارش درغالب طنزولطیفه های دل نشین آشکار مـی شود.
جواب سوال6:وی توانسته هست با استفاده از شیوه طنزدر بیـان خود اوضاع نابسامان اخلاقی و فرهنگی روزگار خودرا بـه روشنی نشان دهد بیـان او حالت کاملا انتقادی دارد و بی پرواست.او درون این منظومـه کـه حکایتی تمثیلی هست وضع جامعه و دو طبقه حاکمان و قاضیـانرا مورد انتقاد قرار دهد
جواب سوال7:این تندی و پر رنگی،واکنشی درون برابر شدت فساد و تباهی روزگار شاعر هست ،در حقیقت مـیزان فساد اخلاقی درون ان زمان بـه حدی بالا بود کـه جز با همـین زبان تلخ و گزنده و عریـان نمـیشد ان را بیـان کرد و در رفع ان چاره جویی نمود.جواب سوال8:به نمادین و تمثیلی بودن این حکایت اشاره دارد عبید درون این منظومـه وضع جامعه و دو طبقه حاکمان و قاضیـان زا مورد انتقاد قرار مـی دهد درون عمق سخنان اوپیـام های اجتماعی سیـاسی و اخلاقی دیده مـی شود.خود آزمایی درس3:جواب سوال1:ِحافظ ازهمـه ی علوم قرآنی ازقرائت وتفسیرگرفته تاکلام وفلسفه وعرفان بهره داشت.اوحتی شاگردشاعری سبک ویژه ی بیـان خودراازقرآن کریم آموخته بودودر آگاهی اززیروبم الفاظ ومعانی ومفاهیم ازقرآن الهام مـی گرفت.
جواب سوال2:دوران حکومت سخت گیرانـه ی امـیرمبارزالدین محمدباتعصب وخشونت همراه بودوزندگی حافظ راتلخ مـی ساخت.شاعرآزرده حال بیشترین غزل های آبدار خودرادرمبارزه باریـاکاری وعوام فریبی بالحنی نیشداروگزنده تلویحاخطاب بـه همـین امـیرریـاکارمظفری سروده وباکنایـه وتمسخراورامحتسب خوانده است.
جواب سوال3:لحن حافظ گزنده وتلخ توام با نیشخند وکنایـه آمـیز هست ودر آن مایـه ای از خیرخواهی واصلاح طلبی هم دیده مـی شود.گویی حافظ بعدازسیف فرغانی وعبید وابن یمـین بارندی وهوشیـاری وفرزانگی خویش شیوه ی تازه ای به منظور مبارزه بانابسامانی هاوبداخلاقی های جامعه برگزیده هست که بـه مانندبیـان شاعرانـه ی اوتازگی دارد.
جواب سوال4:نحوه ی نگرش حافظ بـه زندگی بـه معنای وسیع کلمـه از خاک که تا افلاک از ملک تاملکوت رادر برمـیگیرد.نگاه حافظ حتی بـه نازیبایی های زندگی زیباست.از ویژگی های دیگر نگاه حافظ نگرش انتقادی ونافذاوست وبهره گیری ازطنزوکمرنگ اماکارساز.مـهم ترین آموزش غیر مستقیم حافظ این هست که بـه ما شیوه ی درست نگا ه بـه زندگی رامـی آموزد.
جواب سوال5:در غزل های اجتماعی او فرهنگ گذشته ی ایران با همـه ی کمال ایرانی-اسلامـی خود رخ مـی نماید.گویی حافظ درون تلفیق دو فرهنگ ایران و اسلام بـه مانند فردوسی بـه توفیق بیشتری دست یـافته هست ومضمونی بهترولازم ترازحماسه انسان عصر خود نیـافته وهمان راباصداقتی بی مانند درون عرصه شعر خودبه نمایش گذاشته است.
جواب سوال6:غزل«در آرزوی تو باشم»ازسعدی وغزل«دل مـی رود زدستم»از حافظ هر دودر سبک عراقی وبامختصات این سبک سروده شده اند.ساختار زبان هردو ساده ولطیف با درون مایـه ی عاشقانـه وعارفانـه است.غزل های سعدی غالبا عاشقانـه ی صرف هستند ولی غزل های حافظ عارفانـه عاشقانـه وآسمانی زمـینی اند.
جواب سوال7:از جامـی درون شرح وتوضیح لمعات فخرالدین عراقی.
جواب سوال8:بهارستان.
خود آزمایی بخش نمونـه اول:جواب سوال1:سبب عمده ی آن حکومت قوم بیگانـه ی تاتار وخونریزی های ناشی ازآن بود.فترت وهرج ومرجی کـه در ای عصردر قلمروذوق و اندیشـه ملاحضه مـی شود چیزی جز بازتاب جریـان های سیـاسی وپریشان حالی اقتصادی و اجتماعی بعد از فتنـه ی مغول نیست.
جواب سوال2:پریشانی اندیشـه سستی گرفتن بنیـان های فلسفی رواج خرافات وبی مسولیتی دل سپاری بـه قضا وقدروگسترش روح تسلیم وبی توجهی بـه دنیـا.
جواب سوال3:بی عقیدگی برخی از ایلخانان وبی تعصبی آنان.
جواب سوال4:در مـیان شاعران عصرحافظ تقلیدباشدت تمام رواج داشت وبه دو صورت جلوه خست تقلیداز شیوه وسبک استادان پیشین ودیگر جواب گویی شعرهای مشـهورپیشینیـان غالبا برهمان وزن وقافیـه .ازشاعران دوره های پیش بیش ازهمـه از سبک وشیوه ی کار انوری ظهیر فاریـابی کمال الدین اصفهانی وخاقانی وشیوه ی داستان سرایی نظامـی تقلیدمـیشد
جواب سوال5:عبید زاکانی وبسحاق(ابو اسحاق)اط.
جواب سوال6:«عشاق نامـه»یـا«ده نامـه»فخرالدین عراقی.
جواب سوال7:عرفان وسیروسلوک عارفانـه.
جواب سوال8:اثر جامـی-در شرح وتوضیح لمعات فخرالدین عراقی(عرفان و سیر وسلوک عارفانـه)
جواب سوال9:سبک غزل خواجودر دیوان حافظ بارندی وکمال هنرمندی بـه اوج تعالی وزیبایی رسیده ودر مواقع بـه نام حافظ شیرازی ثبت شده است.حافظ خود متعرف هست که درون بسیـاری ازغزلیـات خودازخواجوی کرمانی استقبال کرده
جواب سوال10:-رساله اللبادیـه درمناظره ی نی وبوریـا
2-سبع المثانی درمناظره ی شمشیر وقلم
3-مناظره شمس وسحاب
جواب سوال11:مدح ومنقبت ا
جواب سوال12:عبیدزاکانی
جواب سوال13:اغلب خنده آوروگاهی رکیک هست اما درون پس آن پیـامـی اصلاح جویـانـه وخیرخواهانـه نـهفته است،
جواب سوال14:شاعر حتما متانت طبع داشته باشد ودر مقابل صله وپاداش حاکمان دروغین سرفرود نیـاورد.این ابیـات نشاگردآن هست که سیف فرغانی ازشعربرای بیـان انتقادهای کوبنده وطرح دیدگاه های اجتماعی واخلاقی خویش سودبرده هست بی آن کـه خود رادر«اصطبل ثناخوانی»گرفتار کند.
جواب سوال15:سلسه الذهب درون ذکرحقایق عرفانی
2)سلامان وابسال منظومـه ای تمثیلی حاوی اشارات اخلاقی وعرفانی
3)تحفه الاحرار درون پند ونصیحت همراه با حکایت هاوتمثیل های فراوان
4)سبحه الابراردر ذکر مراحل سلوک وتربیت نتس
5)یوسف وزلیخا نظم داستان یوسف وزلیخا
6)لیلی ومجنون داستان معروف لیلی ومجنون
7)خردنامـه ی اسکندری درذکرموعظه ونصیحت اززبان فیلسوفان یونان
خودآزمایی درس4:جواب سوال1:تاریخ نویسی درون عصرحاکمـیت مغول وتیمور بـه دو دلیل عمده رونق یـافت:
1)مغولان وتیموریـان بـه ویژه شخص تیموربه تثبیت ظبط وقایع وکشور گشایی هاوباقی نگه داشتن نام وآوازه یخویش از این راه بسیـار علاقه مند بودندوبه همـین دلیل مورخان را حمایت وتشویق مـی د.
2)فرزانگان ایران از بیم از بین رفتن ارزشـهای فرهنگی وتاریخی ایرانیـان ونیز بـه تثبیت رساندن مظلومـیت ملت ایران درون صفحات تاریخ بـه نگارش وقایع اقدا مـی د.
جواب سوال2:در این عصرهمان شیوه های نویسندگی دوره های قبل اقدام پیدا کرد.نویسندگان متکلف از بـه کار بردن واژه های ترکی کـه در اثرحضوروحکومت بیگانگان درون فضای فرهنگ وتاریخ ایران رو بـه فزونی بود رو ی گردان نبودند بنا براین مـیزان استفاده از واژه های بیگانـه ترکی کـه از دوره ی پیش آغاز شده بود افزایش یـافت تاثیر زبان عربی نیز بـه مراتب بیشتر از این بود.
جواب سوال3:نثر جهان گشامصنوع ودشوارودر همان مسیرکلی نثر فنی فارسیدر قرن هفتم هجری است.دراین کتاب لغات عربی وواژه های مغولی فراوانی بـه کار رفته است.
جواب سوال4:اگر از پاره ای لغات ترکی ومغولی کـه در روزگار نویسنده ودردستگاه اداری مغولان رایج بوده هست بگذریم نثراین کتاب بـه سبب سادگی واستحکام آن قابل توجه واز نمونـه های سالم نویسندگی درون قرن هشتم هجری هست وبرای تاریخ نویسان بعدی سرمشق بـه حساب مـی آید.وبا نثری پخته وعالمانـه نوشته شده است.
جواب سوال5:نثرجهان گشامصنوع ودشوارولی نثربیـهقی تقریبا ساده وروان است.درجهانگشادرصدواژه های عربی زیـاد هست ولی درون تاریخ بیـهقی بسامد بسیـار کمتری دارد.علاوه برآن نوع لغات عربی بـه کار رفته دراین دواثر متفاوت است.لغات عربی جهان گشا لغاتی مشکل واغلب غیر مستعمل اند اما لغات عربی بیـهقی سلده ومصطلح هستند.
جواب سوال6:این کتاب درشرح ظهورچنگیزخان واحوال وفتوحات اووتاریخ خوارزمشاهیـان وفتح قلعه های اسماعیلیـه وحکومت جانشینان حسن صباح است.ونویسنده بهتراز هر توانسته هست اوضاع اجتماعی وباورها وخلقیـات زمانـه ی مغولان رادر کتاب خویش منعکند.
خودآزمایی درس5:جواب سوال1:در دستگاه حکومتی هند فارسی زبان فارسی بودوشاعران فارسی گوی از نواخت وتشویق وصله هاوجوایز عالی بهره مند مـی شدند.بی مـهری شاهان صفوی بـه شعر وشاعری وشاعر نوازی سلاطین بابری هند از عوامل مـهم مـهاجرت شاعران ایرانی بـه هند بوده است.
جواب سوال2:قالب عمده شعر ازلحاظ کمـیت همچنان غزل وموضوع آن سخن دل بودو برخلاف گذشته خود شاعر وخواسته های(تمنیـات)اومرکز توجه قرار مـی گرفت .مضمون غزل عموماعشق ولوازم مربوط بـه آن بود؛آن هم نـه عشق بـه معبود ومعشوق برتر.
جواب سوال3:فزونی آرایـه ی حس آمـیزی2)کاربرد فراوان آرایـه ی جان بخشی3)استفاده از ضرب المثل وتشبیـه تمثیل4)استفاده از زبان والفاظ محاوره5)توجه بـه تجربه های ساده وروز مره ی زندگی6)رواج حکمت واستدلال عامـیانـه ودر نـهایت رسیدن بـه نوعی تقدیر گرایی وتسلیم درون برابر حوادث7)خیـال پردازی های غریب وبی سابقه
جواب سوال4:پدر مرثیـه سرایی محتشم کاشانی هست وعلت شـهرت اوترکیب بند معروف اوست کـه در دوازده بنددر رثای شـهدای کربلا سروده است.
جواب سوال5:توجه بـه تجربه های ساده وروز مره زندگی بـه این معنی کـه شاعریک تجربه ساده«ریختن چربی کباب برآتش وشعله ورشدن آتش»رادرشعرخودبه کار است.غلاوه برآن آرایـه های تشخیص وتمثیل نیز درون آن دیده مـی شود.
جواب سوال6:وحشی بافقی آن راسروده وناتمام ماند.سپس وصال شیرازی آن راکامل کرد.
خودآزمایی درس6:جواب سوال1:ابداع معانی وخیـال های رنگین بـه غزل کلیم لطف ویژه ای بخشیده است.ضرب المثل ها والفاظ محاوره کـه غزل این دوره را بـه افق خیـال عامـه نزدیک کرده درون سخن اوبرجستگی زیـادی یـافته است.شـهرت کلیم بیشتر بـه غزلیـات اوست.
جواب سوال2:تازگی مضامـین وتصاویر شاعرانـه وپس ازآن پیچیدگی فکر ودشواری تعبیرات.
جواب سوال3:غزلیـات او خیـال انگیز وپز مضمون هست ودر خیـال بندی ونازک اندیشی های شاعرانـه وبه کار بردن مضامـین بدیع وگاهی دور ازذهن شگفتی آفرین است.ویژگی عمده ی شعر بیدل اشتمال بر مضمون های پیچیده واستعاره های رنگین وخیـال انگیزوسرشار ازابهام وتخیل های رمز اعرانـه است.
جواب سوال4:غزل های اوست کـه محتوای آن ها آمـیخته ای از عرفان وحکمت ومعنی آفرینی است.
جواب سوال5:الف)وجود آرایـه ی حس آمـیزی در«شیرین کلام وحرف تلخ »
ب)استفاده از زبان والفاظ محاوره «جان بهرسیدن حرف تلخ»
ج)مضمون آفرینی وخیـال پردازی
جواب سوال7:عرفات ومحیط اعظم.
خودآزمایی نمونـه بخش3:جواب سوال1:دراین عصرشعر از حوزه ی تصرف شاعران با سواد وآگاه بـه فنون ادب خارج شده ودر دسترس عامـه قرار گرفت.این امر ازآن جهت کـه شعر مـیان مردم رفت وبا مضمون ها وقلمروهای تازه ای درون آمـیخت حرکتی سودمند بود اما از جهت دیگر چون افراد کم اطلاع وعامـی بـه شعر رو مـی آوردند وآن راازاستواری وسلامت پیشین خود دور مـی د به منظور آینده ی ادبیـات زیـان بار بود.
جواب سوال2:با نفوذروز افزون زبان ترکی وعربی درون عصر صفوی زبان فارسی رو بـه ضعف وسستسی نـهادچرا کـه صفویـان از آذربایجان برخاسته بودند بنا براین بـه زبان ترکی تعلق خاطر داشتند.هم چنین با حضور علمای غربی زبان شیعه درون حوزه های علمـی زبان عربی بار دیگر درون کانون توجه قرارگرفت وناهمواری های تازه ای درون قلمرو زبان فارسی پدید آورد کـه بعدهاموجب تضعیف وبیماری زبان مخصوصا درون قلمرو نثر شد.
جواب سوال3:او گفت«من راضی نیستم شاعران زبان بـه مدح وثنای من بگشایند.بهتر هست قصیده درشان حضرت علی(ع) وا معصوم بگویند وجایزه ی خود را ابتدا از ارواح مقدس آنان وپس از آن از ماتوقع نمایند.»
الف)جان بخشی بـه اشیـا ب استفاده از زبان و الفاظ محاوره
پ)توجه بـه تجربیـات عا مـیانـه ت)استفاده از نوعی استدلال عامـیانـه
ث)خیـال پردازی غریب وبی سابقه (نازک خیـالی)
جواب سوال6:خلد برین؛ناظر ومنظور؛فرهاد وشیرین کـه در هر سه ی آن ها بـه طریقه ینظامـی نظر داشته است.
جواب سوال7:جلالیـه کـه زمـینـه ی اصلی آن عشق است.
خود آزمایی درس7:جواب سوال1:عوامانـه شدن نثرودرآمـیختن آن باالفاظ وتعبیرات عربی
جواب سوال2:سادگی صراحت بیـان ایجاز وپختگی ازاختصاصات نثراوست.
جواب سوال3:-رواج صنعت چاپ وتاسیس وگسترش روزنامـه نویسی2-گسترش سواد خواندن ونوشتن درون بین مردم 3-رفتن دانش آموزانودانشجویـان ایرانی بـه اروپا وآشنایی با پیشرفت های دنیـای جدید4- تاسیس مدرسه دارالفنون با کوشش امـیر کبیر5-رواج سفر نامـه نویسی6- رواج وگسترش ترجمـه از زبان های اروپایی.
جواب سوال4:ترجمـه ی حاجی بابای اصفهانی؛مسالک المحسنین؛سیـاحت نامـه ابراهیم بیگ؛شرح زندگانی من.
جاب سوال5:نوعی سفرنامـه خیـالی؛موضوع آن سفررویـایی گروهی باتخصص های گوناگون هست که مامور مـی شوندبه قله ی دماوندصعود کنند.تمام ماجرای کتاب گفتو گوها وچاره اندیشی های همـین گروه کوهنورد است.
جواب سوال6:جمـیزموریـه نویسنده انگلیسی وبه قصد انتقاد از ایرانیـان عصر قاجاری وبرخی ازآداب ورسوم آن زمان نوشته است.
خودآزمایی نمونـه بخش4:جواب سوال1:حاج زین العابدین مراغه ای-اثری تاریخی خواندنی وشیرین کـه هر چند از لحاظ زمان ومضمون با روزگار ما فاصله زیـادی دارد ومربوط بـه زمان گذشته هست اما تازگی وجذابیت خود را حفظ کرده است.
جواب سوال2:مـیرزا مـهدی خان استرآبادی مخصوص نادر شاه.این اثر نماینده ی نثر فنی ومتکلف است.
جوابسوال3:از مـیرزاابوالقاسم فراهانی بـه شیوه ی گلستان سعدی.
جواب سوال4:تشریح اوضاع اجتماعی بـه ویژه روشن جریـان کار های دولتی واداری درون ایـام زندگانی خود.
خودآزمایی درس8:جواب سوال1:مـیر سید علی مشتاق؛سید محمد علی شعله وآذر بیگدلی بودند وبعدها گروهی دیگر از قبیل طبیب اصفهانی؛مـیرزا نصیر اصفهانی؛سید احمد هاتف اصفهانی وعاشق اصفهانی هم بـه آن ها پیوستند.آنان درون جهت احیـای سنت های ادبی دوره های پیشین کـه در عصر حافظ وسعدی ومولوی معمول بود تلاش مـی د.
جواب سوال2:زیرا عمومـیت یـافتن تقلید از شاعران گذشته راه را بر هرگونـه تازگی وابتکار درون شعر بست.ودر این مـیان شاعری توانا وکامـیاب تر بود کـه بهتر مـی توانست از عهده ی تقلید استادان پیشین برآید.
جواب سوال3:موضوع غزل همچنان عشق؛هجران وفراق بود اما بـه جای آن کـه مانند شاعران عصر حافظ و مولوی بریک تجربه ی مستقیم واصیل عارفانـه وبیـان عواطف اصیل متکی باشد بر بازگویی وتکرار وتقلید مضامـین عاطفی تکیـه داشت.
جواب سوال4:زیرا مردم وشاعران صاحب دل عموما بر مذهب شیعه بودند واز ابزار وعواطف دینی خود درون شعر لذت مـی بردند.
جواب سوال5:وی از طبقه سادات اصفهان بود وبا بازگشت بـه روش قدما که تا حد معتدلی علاقه بـه صنایع بدیعی را کـه در عصر صائب از یـاد رفته بود از نو بر انگیخت.او درون شیوه ی قدما بـه طرز گویندگان عراق وفارس توجه داشت.
خودآزمایی درس9:جواب سوال1:تذکره آتشکده از آذر بیگدلی هست وشرح حال مختصر وگلچینی از اشعار850شاعر پارسی گوی درون آن گردآمده است.
جواب سوال2:اخوانیـات یـا نامـه های دوستانـه کـه در واقع زیرمجموعه ی نوعی ادبی ترسل قرار مـی گیرد؛نامـه هایی منثور یـا منظوم هست که شاعر یـانویسنده خطاب بـه دوستان وگاهی همـه ی مردم مـی نویسد.اخوانیـات درون نثر فارسی دامنـه گسترده تری داشته کـه از ویژگی های عمده ی آن رعایت سجع درآن ها بوده است.از اخوانیـات منظوم مـی توان از نامـه رشیدالدین وطواط بـه خاقانی نام برد کا خاقانی بـه آن پاسخ داد.هم چنین برخی از غزل های حافظ جنبه ی نامـه ای دارند ومـی توان احتمال داد کـه آن ها راخطاب بـه شاهی درون ولایت دیگر فرستاده است.
جواب سوال3:مضمون ترجیع بند هاتف؛عشق عارفانـه ودعوت بـه انصاف وسعه ی صدراست.هاتف درون این ترجیع بند لحنی گرم شور انگیز وصمـیمانـه دارد.
جواب سوال4:هنرفروغی درون غزل سرایی هست وسرمشق وی درون این کار سعدی وحافظ بوده.
خودآزمایی نمونـه بخش5:جواب سوال1:نشانـه های ضعف وپراکندگی وپریشان حالی کـه تقریبا خود را بعد از دوره شاه عباس کبیر نشان داد باعث شد درون چنین روزگار آشفته ای توجه بـه شعر وغزل نـه تنـها به منظور پیشـه وران وعلما ودانس وران زمـینـه مساعدی نداشته باشد بلکه نوعی رمـیدگی از شیوه های افراطی مضمون پردازی وتخیلات دور ودراز شاعرانـه بـه وجود آید وسبب شود تقلیدی کـه از دوره حافظ بـه بعد درون بین شاعران کم و بیش دیده مـی شد درون این دوره کاملا عمومـیت پیدا کند وبه این ترتیب راه بر هر نوع تازگی وابتکاری بسته شود.در این مـیان شاعری توانا تر وکامـیاب تربود کـه بهتر مـی توانست از عهده ی تقلید استادان پیشین برآید.
جواب سوال2:آشفتگی درون اوضاع واحوال اجتماعی ومضمون پردازی افراطی درون سبک هندی سبب بازگشت بـه سبک های پیش از سبک هندی شد.اما درون این مرحله از دعوت بـه بازگشت تحول شگرفی درون فضای شعر فارسی پیش نیـامد ودر قلمرو تخیل وموسیقی شعر وحتی زبان چیز تازه ای بـه شعر افزوده نشد. هم خانواده درس نام نیکو ونقش خردمندان تقلید از سبک شاعران پیشین راه را به منظور هر گونـه ابتکار بسته بود وحتی موفق ترین شاعران این دوره بـه پای استادان گذشته نرسیدند.
جواب سوال3:در غزل از سعدی وحافظ وامـیر خسرو ودر قصیده ازطرزخاقانی وانوری پیروی مـی د.
جواب سوال4:غزل قالب عمده ی شعر درون این دوره بود.
خودآزمایی درس10:جواب سوال1:در این دوره کـه موجبات بازگشت بـه اسلوب های کهن از هر حیث فراهم شده بود.شعر درون مـیان علما و خواص مورد توجه قرار گرفت وگرایش طبقات پایین وپیشـه وران بـه این امر نسبتا کاهش یـافت؛زیرا دیگر صرف داشتن قریحه به منظور شعر وشاعری کافی نبود وبدون آشنایی لازم با بعضی از اصول وقواعد هیچ شاعری نمـی توانست شعری بسراید کـه نزد ادب شنا سان زمانـه مقبول افتد.
جواب سوال2:یعنی شعر این دوره بیشتر بـه عالم طبیعت ومحسوسات نظر دارد وتشبیـهات وتوضیحات ملموس وحسی هست ومعادلاتی قابل تصور درون دنیـای خارج دارد وذهنی نیست. بـه عبارت دیگرتوصیفات این دوره مثل سبک خراسانی محسوس وواقع گرایـانـه هست وشاعران این دوره از عالم درون کمتر بهره مـی برند.
جواب سوال3:از نظر محتوا ومضمون هنر شعر این دوره باز آفرینی مضامـین واندیشـه هایی است کـه یک بار درون عصر شکوه مکتب خراسانی درون ادب فارسی تجربه شده است.روی هم رفته شاعران این عصر با وجود رویـارویی با دنیـایی تازه وکاملا متفاوت با گذشته نتوانسته اند چیزی کاملا ابتکاری و بی سابقه درون عرصه ی سخن فارسی بیـا فرینند واگر توفیقی هم داشته اند درون تکرار واحیـای اندیشـه هایی بوده کـه یک بار بـه صورت ابتکاری وبدیع بر قلم شاعران پیشین گذشته وبه نام آن ها رقم خورده است.
جواب سوال4:در این دوره تصوف هم نسبت بـه دوره های گذشته که تا حدی رواج پیدا کرد وشعر وسیله ی نشر عقاید وتعالیم عرفا قرار گرفت هر چند شعر صوفیـانـه درون این دوره فراوان هست اما بـه لحاظ کیفیت با آنچه فی المثل درون عصر حافظ ومولانا دیده ایم قابل مقایسه نیست بـه ویژه اینکه تصوف درون اثر مخالفت شدید فقها ومتشرعان دربین عامـه نفوذی درون خور پیدا نکرده بود.در این دوره شعر عموما از چاشنی عرفان بی بهره مانده هست وفقط معدودی از عرفا ومتصوفه غزل عرفانی مـی گویند یـا دست کم مایـه هایی از مابعدالطبیعه رادر شعر خود آشکار مـی کنند.از اینکه بگذریم شعر این دوره راباید شعری آفاقی وعینیت گرایی معرفی کرد.
جواب سوال5:فتحعلی خان صبا درون قصیده وغزل از صباحی بیدگلی وآذر بیدگلی پیروی مـی کرد.هر چند شعرش از نظر لطافت بیـان بـه پای اشعار آن دو نمـی رسد ولی از لحاظ لفظ وعبارت از کلام آن ها استوارتر مـی نماید.درطرز مدیحه شعراو گاهی سبک مسعود سعد را بـه خاطر مـی آورد اما لطف کلام وروانی سخن مسعود درون کلام صبا دیده نمـی شود.طرز صبا بـه ویژه درون قصیده سرایی سرمشق اکثرسخن سنجان عصر وی بوده است.بااین حال درون شعر او برخی مسامحه ها و ناپختگی های انشایی ودستوری وپاره ای سهل انگاری الفاظ وترکیبات بـه چشم مـی خورد.
جواب سوال6:این کتاب درون قالب مثنوی درون مدح فتحعلی شاه وآمـیخته بـه اندرز وهجووبه بـه تقلید از تحفه العراقین خاقانی سروده شده است.
جواب سوال7:در این دوره زمـینـه ای فراهم شد که تا برخی شاعران –مانند صبا- بـه حماسه روی آورند وآثاری درون این زمـینـه پدید آید.برای نمونـه ؛منظومـه ی«خداوند نامـه ی»صبا؛حماسه ای مذهبی هست و«شـهنشاه نامـه»یـاو کـه به وقایع عصرفتحعلی شاه وآقامحمد خان وجنگهای عباس مـیرزا با سپاه روسیـه ی تزاری مـی پردازد حماسه ای تاریخی هست که بـه تقلید ازشاهنامـه وبر همان وزن درون چهل هزار بیت سروده شده است.خم چنین علاقه مندی بـه داستان های کهن وروح حما سه ای ملی ایران درون شعرقاآنی درون قالب واژه ها وصنحه های پر آب وتاب وتلمـیح بـه حوادث عصر حماسه هابروز کرده است.
خودآزمایی درس11:جواب سوال1:نشاط از نظر غزل سرایی درون بین هم روزگارانش که تا حدی کم نظیر هست وغزل های اورنگ وبوی فلسفی وعرفانی دارد وتقلیدی استادانـه از شیوه ی غزل سرایی حافظ هست .قصاید او نیز کـه در بعضی ازآن هاترکیب های نا مانوس وصنعت پردازی های متکلفانـه بـه چشم مـی خورد اغلب از سادگی بیـان ولطف اندیشـه برخوردارند.
جواب سوال2:وصال شیرازی شاعری را هیچ گاه وسیله ی معشیت ونردبان ترقی درون دستگاه دیوانی قرار نداد.چون انواع خط را نیکو مـی نوشت از راه کتابت قرآن روزگارمـی گذراند وبه رونویسی از دیوان های شعر وکتب ارزنده توجهی خاص داشت.
جواب سوال3:به علت آن کـه یغما درآثار خود-چه نظم وچه نثر-مظالم وفجایع عصر خویش را ضمن هجوو هزل های تند وبی پروا بر ملا مـی کند وفساد اجتماعی آن روزگار را بـه خوبی نشان مـی دهد.
جواب سوال4:از یغما نامـه هایی باقی هست که بـه دوستان وبستگان ودانشمندان عصر خویش نوشته است.او عربی نمـی دانست واز این زبان بیزار بود ودر نوشته های خود نیز از بـه کار بردن واژه های عربی پرهیز مـی کرد وبه سره نویسی دل بستگی نشان مـی داد .
جواب سوال5:قاآنی درون شعر لفظ رابر معنا برتری مـی دهد ودرانتخاب الفاظ استوار وسرشار وآوردن تشبیـهات خیـال انگیز وتعبیرات خوش آهنگ چنان قدرتی از خود نشان مـی دهد کـه خواننده را مجذوب مـی کند واز توجه بـه معنا باز مـیدارد.وی برخلاف پیشینیـان از معنای فلسفی وعرفانی کمتر بهره ودر شعربیشتر باطبیعت وامور حسی نشان داده هست ودرتتبع از شیوه های قدما بـه ویژه بـه انوری؛معزی وخاقانی نطر دارد.
جواب سوال6:وصال شیرازی بـه پیروی از بوستان سعدی.
خودآزمایی نمونـه بخش ششم:جواب سوال2:از او دو مثنوی بـه جا مانده است.مثنوی بزم وصال را بـه شیوهی بوستان سعدی پرداخت وهمچنین فرهادوشیرین راکه ناتمام بودبه پایـان برد والحق درون این کار چیزی از وحشی کم نیـاورده ودر سرودن ان بـه نظامـی بسیـار نزدیک شده هست جواب سوال3:رواج این کتاب نشان مـی دهدکه دیگر هر بازاری اکه قریحه شاعری یـا تجربهی عشقی داشته باشدنمـیتواند بـه مجرد همان احساس و طرز بیـان خویش درون شمار شاعران عصر خویش درون آیدجواب سوال4:در دورهی اول عصر ناصری دوران وقفه درون کار شعر و ادب بود زیرا هم خود شاه جوان بی تجربه بود و هم زمامدار واقعی امور مملکت یعنی امـیر کبیر بـه شعر و شاعری بـه ویژه مدیحه سرایی اعتقادی نداشت و شاعران بـه نامـی مثل قانی را مورد تمسخر قرار داد احیـای رسم مدیحه سرایی درون سراسر این دوره جز دورهی مـیرزا صدرات امـیر کبیر مورد توجه امرا و وزرا بوده هست جواب سوال5:قالب شعر درون این دورهعموما قصیده هست و سرمشق شاعران درون این قالب شعری استادان دورهی اول شعر دری مانند منوچهری،فرخی،معزی،انوری وکمال الدین اسماعیل.بعد از قالب قصیده قالب غزل رواج داشته کـه البته بـه سبکی غیر از سبک صاعب بوده است.جواب سوال6:در بیـان معجزات حضرت محمد«ص»و دلیری های حضرتعلی«ع»در نوع ادبی حماسهی مذهبی مصنوع سروده شده استخودآزمایی درس 12: جواب سوال1: الف) ضرورت روی آوردن بـه دانش وفن جدید کـه پی آمد جنگهای ایران وروس بود.
ب)رفت وآمد ایرانیـان بـه اروپا وآشنایی با تحولات جدید علمـی ؛فنی؛اقتصاصی وسیـاسی غرب
پ)رواج وگسترش روزنامـه نویسی
ت) رواج وصنعت چاپ
ث) ترجمـه ونشرآثار اروپایی
ج) تاسیس دارالفنون بـه همت امـیر کبیروگسترش دانشـهای نوین
جواب سوال2: الف)افراط درون تقلید از مظاهرفرهنگ غربی (نوگرایی اجتمتعی وفرهنگی وآشنایی با پدیده های نوومظاهر فرهنگ جهانی)
ب) بیزاری ازعوامل بازدارنده ی سنتی کـه گاهی بـه معنای روی گردانی از ارزش های اصیل وباورهای مردمـی بود.
جواب سوال 3: الف) عمومـیت یـافتن شعر بـه عنوان زبان برنده ی نـهضت مشروطه ب)دگرگون شدن نگرش شعر او نویسندگان نسبت بـه جهان ودر نظر گرفتن مجموعه ی حیـات بـه عنوان واقعیتی ملموس وهدفدارپ) تغییر وتحول درون ساخت فنی شعر یعنی درون زبان وموسیقی ت) ورود برخی تخیلات تازه درون شعر ث) تغییر درون محتوا ودرون مایـه ی شعر
جواب سوال4:ز نظر ساخت فنی (زبان وموسیقی)شعر بیداری دو مسیر مجزا ومتفاوت رادر پیش گرفت؛گروهی مانند ادیب الممالک فراهانی وبهار باتکیـه بر سنت های ادبی از زبان فاخر وپرصلابت گذشته کـه به عروض وسنن موسیقیـایی تکیـه داشت استفاده مـی د وبه آن پای بند بودند گروهی دیگر هم مانند نسیم شمال ومـیرزاده ی عشقی وعارف قزوینی زبان مردم کوچه وبازاربرگزیدند واز قبول عام برخوردار شدند.
جواب سوال5: هم خانواده درس نام نیکو ونقش خردمندان آزادی ؛وطن؛قانون؛تعلیم وتربیت نوین؛توجه بـه علوم وفنون جدیدوتوجه بـه مردم.
جواب سوال6:وطن بـه معنای سرزمـینی کـه مردمانی دارای مشترکات قومـی؛زبانی وفرهنگی درون آن زندگی مـی کنند؛مفهوم دیگری هست که از عصربیداری واردقلمرو ادبیـات فارسی شده است.در اشعار بسیـاری از شاعران از جمله بهار وادیب المملاک مایـه های وطنی (وطنیـات) فراوانی بـه چشم مـی خورد.تا پیش ازاین زمان وطن بیشربه معانی زادبوم وسرزمـینی بود کـه شخص درآن پرورش یـافته بود یـادر معنای وسیع تردر مورد مسلمانان کل عالم اسلام را درون برمـی گرفت وبه نوعی بـه شعار«اتحاد اسلامـی» باورمند بود.
جواب سوال7:در عصر بیداری تهران بـه عنوان پایتخت بـه مـهمتری مرکز شعر هنر مملکت تبدیل شده بود.بعد از آن بازار سیـاسی ومطبوعاتی تبریز از شـهرهای دیگر گرم تر بود ازآن جهت کـه در سر راه اروپا قرار داشت واخبار واطلاعات جدید درآن شـهر بیس از دیگر شـهرها رواج پیدا مـی کردوبه عنوان مرکز ایـالت آذربایجان ومجاورت با دو کشور بزرگ عثمانی وروسیـه ی ترازی شاهان قاجار از همان ابتدا تبریز رامقر ولیعهد وپایتخت دوم کشور قرار داده بودند.
خودآزمایی درس13:جواب سوال1:مضامـین شعر اووطنیـات وموضوعات سیـاسی واجتماعی روز بود کـه در آن روزگارمورد توجه واقبال عموم بوده است.شعر ادیب مانند بساری از شاعران عصر بیداری از زندگی سیـاسی او جدا نبودوبه همـین جهت اغلب اشعارش ابتدا درون روزنامـه ها بـه چاپ مـی رسید کـه بعدها بـه صورت مجموعه ای جداگانـه گردآوری ومنتشر شد.اشعار دیوان او بـه طرزبارزی از حوادث و مسائل سیـاسی آن روزگار متاثرند.
جواب سوال2:الف) صلابت شاعران سبک خراسانی رازنده کرد.
ب) شیرینی وسادگی بیـان فرخی وشکوه واستواری زبان وسرزندگی وشادابی اندیشـه بخر دانـه ی رودکی درون قصاید او دیده مـی شود.
پ) درون توصیف ها وخمریـات اوروح کلام وپیـام منوچهری وخیـام موج مـی زند.
ت) شعر او از سخن حماسی وعواطف وطنی فردوسی مایـه گرفته است.
ث) روح دیـانت وایمان بـه صورتی لطیف درون شعر اوجلوه گری مـی کند.
جواب سوال3:اگر بخواهیم تنـها دو مروارید گران بها از دریـای معانی شعر بهار صید کنیم آن دو چیزی جز آزادی ووطن نخواهد بود.وطن یکی از موضوعات مـهم شعری اوست کـه با احاطه اش بر تاریخ وفرهنگ ایران آمـیخته شده وبه صورت عشق بـه وطن درون سراسر دیوانش جلوه گری مـی کند.
جواب سوال4:دهخدا-به یـاد بود دوست شـهید خود مـیرزا جهانگیر خان صوراسرافیل سروده هست که روح تجدد ادبی زمان نیز درون آن آشکار است.
جواب سوال5:همـه گونـه شعر درون دیوان بهار یـافت مـی شود ومحتوای آن ها هم گوناگون است.اشعار آغاز جوانی اویعنی دورانی کـه ملک الشعرایی آستان قدس را هم بر عهده داشته بیش تر مدح هست ومنقبت کـه به مناسبت های گوناگون مذهبی سروده شده و در این اشعار از استادان صاحب نام پیشین پیروی کرده است. درون قطعات او نیزمحتوای اخلاقی واجتماعی غلبه دارد ودر آن ها بعضی لطایف وحکا یـات عبرت آموز ونکته بینانـه را بـه رشته نظم کشیده است.درون مایـه ی مثنویـات او هم بـه مانند قطعاتش اندرزی واجتماعی هست که بیشتر رایحه ی تقلید از نظامـی وسنایی وجامـی از آن ها بـه مشام مـی رسد.مسمط های او تقلید موفقی از منوچهری است.
جواب سوال6:شیوه ی قصیده سرایی او بیشتر بر تقلید از شاعران دوره های پیشین بـه ویژه انوری استوار هست وبه دلیل احاطه اش بر تاریخ وادب عربی شعر او گاه از اشارات مـهجور ونا مانوس بـه اقوال وامثال عربی و پیشینیـان خالی نیست.
جواب سوال7:ادیب الممالک فراهانی-محمد تقی بهار.
خودآزمایی درس14:
جواب سوال1:ویژگی عمده ای کـه به شعر وی اهمـیت واعتبار مـی بخشد گذشته از سادگی وصمـیمـیت زبانی مضمون ومحتوای آن هست که درون سالهای عصر بیداری از عمق وجود مردم مایـه مـی گرفت ونظر خاص وعام را بـه خود جلب مـی کرد.این صمـیمـیت درون لحن ومضمون وقتی با آزادگی وآزاد اندیشی وصداقت جبلی گوینده آن توام باشد قصه های شیرین لطیفه ها نکته سنجی وطنز پردازی های نسیم شمال رابیش از پیش بـه روح وجان مردم نزدیک مـی سازد.
جواب سوال2:اگر چه تصنیف سازی فارسی را عارف ابداع نکرده هست اما تصنیف سازی عرصه ی هنری مسلم عارف است.از این جهت کـه وی بـه این دو نوع ادبی جانی تازه بخشید وآن را با مـهارت وامتیـازی بارز به منظور بیـان مقاصد ومضامـین ملی بـه کار گرفت.امتیـاز بزرگ تصنیف های عارف درون آن هست که او خود شاعر وموسیقی دان بود وصدای خوشی هم داشت.تصنیف های او ساده وصمـیمـی وهر کدام بـه مناسبت خاصی سروده شده است.
جواب سوال3:مضمون اشعار عشقی از دایره ی مضامـینی کـه معاصران وهم فکران او بـه کار مـی برند بیرون نبود.مضامـینی چون رنج دهقان وکارگرفاصله طبقاتی زیـاد ظلم وفساد دولتیـان عقب ماندگی وسیـه روزی کشور رواج نادانی وخرافات وبی خبری وبی ادراکی مردم.شعر عشقی از لحاظ زبان وبیـان پختگی لازم را نداشت وبیشتر بـه سبک روزنامـه ای پسند آن روزگار بود.اگر موضوع شعر عشقی روزی کهنـه شود ونقش آن درون زندگی اجتماعی منتفی گردد هیچ چیز درون دیوان اونخواهد بود کـه بتواند آثارش را ازآسیب زوال ایمن نگه دارد.با این حال بعضی عشقی را بـه جهت آفرینش «سه تابلومریم»(ایده آل عشقی)از نظر سنت شکنی پیشوای سبک جدید دانسته اند.
جواب سوال4:ب شعر وادب از خواص وطبقات مرفه ودر بار وروی آوردن آن بـه مردم کوچه وبازار موجب شد کـه در این عصر بیشتر از همـیشـه نیـازها وتمایلات عامـه ی مردم وطبقات محروم جامعه درون شعر منعگردد وشاعران برخاسته از مـیان مردم تصاویر وآهنگ کلام وبیـان خود را زندگی ورنج های مردم بگیرند ودر نـهایت نیز درون مـیان مردم سر بـه خاک نـهند.در این دوره ادبیـات هم مثل دیگر مظاهر اندیشـه وفرهنگ بـه مردم روی آورد وانعکاس ارزش های اجتماعی را وجهه همت خود قرار داد.بنا براین از شعر این دوره نـه بـه عنوان پدیده ای تجملی ومنحصر بـه گروه های محدود بلکه همچون امری عمومـی ومتعلق بـه گروه های وسیع جامعه حتما سخن گفت کـه به جای ارتباط مستقیم با دربار وگروه های بالای اجتماع از طریق مطبوعات متعدد وبا محتوای سیـاسی وانقلابی مورد علاقه ی همگان مخاطبان راستین خود رادر گوشـه وکنار شـهرستان ها وحتی روستا های کشور سراغ مـی گرفت.
جواب سوال5:فرخی یزدی درون سال 1306هجری قمری درون یزد متولد شد.در دوران مدرسه بـه خاطر شعری کـه سروده بود از مدرسه اخراج شد.در جوانی بـه فرمان حاکم یزدهایش رادر زندان دوختند.پس از امضای مشروطیت روزنامـه ی اقتصادی«طوفان»رادر تهران منتشر کرد.در دوره ی هفتم مجلس وکیل مردم یزد شدوبه دلیل فشارهای فراوان بر او ازراه مسکوبه برلن رفت.بعد از مراجعت بـه تهران بـه مخالفت با قرارداد1919مـیلادی پرداخت.یک بار ازسوء قصد جان بـه در برد ویک بار هم درون زندان اقدام بـه کرد.سر انجام درون سال 1318ش.باتزریق آمپول هوا درون زندان بـه قتل رسید.
جواب سوال6:حتوای غزل او نـه عشق وعواطف شخصی بلکه سیـاست ومسائل حاد اجتماعی هست او طرفدار کارگر ورنجبر هست ومایـه ی اصلی شعرش همان مسائلی هست که سید اشرف الدین عارف عشقی وبهار طرح کرده اند.
خودآزمایی نمونـه بخش هفتم:جواب سوال1:یکی از ویژگی های شعر عصر بیداری روی آوردن آن بـه مردم بود.شعرهم از نظر مفهوم ومضمون و هم از جهت زبان وقالب وحتی تخیل بـه صورتی درآمد کـه بتواند پیـام شاعر را بـه عامـه ی مردم برساند.همـین امروآشنایی برخی از شاعران با جریـان های ادبی واجتماعی روسیـه درون آستانـه انقلاب اکتبر سبب شد شاخه ای از ادبیـات بـه وجود آید کـه از آن بـه عنوان ادبیـات کارگری یـا ادبیـات محرومات یـاد مـی کنند کـه موضوع اصلی آن نیـازها ومحرومـیت های توده ی مردم ودفاع از حقوق محرومان ورنجبران است.
جواب سوال2:آزادی درون شعر این دوره تقریبا بـه مفهوم دموکراسی غربی نزدیک مـی شود وبه طور کلی بـه این معنا هست که مردم علاوه بر حقوق وآزادی های فردی از نظر اجتماعی نیز مختارند سرنوشت سیـاسی واقتصادی خویش وسرزمـین خود را معین کنند.چنین پایـه ای پیش تر ازآن درون ادبیـات وفرهنگ شعری ما وجود نداشت ونخستین بار درون دوره ی مشروطیت پدیدآمد.
جواب سوال3:تغییرو تحول شعر عصر بیداری تنـها بـه قالب وتخیل محدود نماند بلکه از نظر محتوا ودرون مایـه هم پا بـه پای زمان پیش مـی رفت.دوران مدیحه سرایی وتوصیف قراردادی پدیده های طبیعی ونیز عارفانـه سرایی وغزل گویی کـه با ساخت فرهنگ وجامعه ی گذشته وفق داشت وتا حد زیـادی از عهده ی ایفای نقش ها ی سیـاسی واجتماعی تازه بر نمـی آمد وبه پایـان رسیده بود وبه موازات حضور روز افزون مردم درون صحنـه سیـاست واجتماع درون عرصه ی ادب نیز مضامـین واندیشـه های تازه ای پیدا شد کـه از همان تحولات ناشی از مشروطیت الهام مـی گرفت.
جواب سوال4:شعر عمومـیت یـافت وبه عنوان زبان برنده ی نـهضت درون اختیـار مطبوعات قرار گرفت.
جهان شناسی شاعران با الهام از مقتضیـات زمان شکل مـی گرفت ونگرش شاعران ونویسندگان دگرگون شد.
از نظرساخت فنی یعنی زبان وموسیقی دو مسیر مجزا ومتفاوت درون شعر پیدا شد:
الف) شیوه ی شاعران آشنا بـه سنت های ادبی ایران ب) شیوه ی شاعران مردمـی متاثر ازفرهنگ کوچه وبازار.
تخیل قالب شعری بیش وکم بی تغییر ماند.
درون مایـه ومحتوای شعر این دوره هم تغییر یـافت
جواب سوال7:رنج دهقان وکارگر فاصله طبقاتی زیـاد ظلم وفساد دولتیـان عقب ماندگی وسیـه روزی کشور رواج نادانی وخرافات وبی خبری مردم وبی ادراکی مردم.
خودآزمایی درس15:جواب سوال1:آنان مـی کوشیدند موضوع های تازه رادر قالب شعر سنتی بریزند مثلا درغزل بـه جای معشوق سنتی از مام وطن ودر قصیده بـه جای توصیف اسب وقاطردر وصف هواپیما وقطار سخن گفتند.
جواب سوال2:به ایرج مـیرزا زیرا وی با بـه کار گرفتن زبان محاوره وموسیقی طبیعی فارسی بـه سادگی وروانی بیـان شاعرانـه کمک کرد وبه سبب سبک جدید ومردم پسندی کـه به وجود آورد عنوان سعدی نورابه خود اختصاص داد.
جواب سوال3:تقی رفعت.او درون دوره نوگرایی بحث های پراکنده وبی سامانی راکه درون مطبوعات مطرح شده بود بـه مسیر طبیعی خود کشاند.سلسله مقالاتی با عنوان عصیـان ادبی نوشت ودرچند شماره ی پیـاپی روزنامـه ی تجدد منتشر کرد وبحث های تازه ای درون روزنامـه های«تجدد» و«آزادیستان»تبریز پیش کشید.او رسما اعلام کرد کـه ادبیـات گذشته ی ایران درون ذهن محافظه کاران هم چون سدی استوار برسر راه تجدد واقعی ایستاده هست وما برآنیم کـه در بنیـان این سد رخنـه افکنیم.خود نیز به منظور رخنـه افکندن درون بنیـاد هزارساله ی شعر سنتی قطعه شعری سرود کـه هم از نظر قالب وهم از نظردید ومحتوا با شیوه ی معمول درون نزد قدما تفاوت داشت ودر آن قافیـه بندی وتساوی مصراع ها رعایت نشده بود.
جواب سوال4:جعفر از نظر زبان ودید شاعرانـه با اسلوب پیشینیـان تفاوت داشت.در قالب چهار پاره یـا«دو بیتی پیوسته» مصراع های زوج هم قافیـه اند.اما سروده ی«به وطن» از نظر قافیـه بندی وشیوه بیـان نیز قابل توجه وقافیـه درون مصراع اول وچهارم است./مضمون وطن یکی از درون مایـه های رایج بعد از مشروطه است.
جواب سوال5:تقی رفعت 2- جعفر خامنـه ای 3- بانو شمسمایی
جواب سوال6:در نیمـه دوم سال1294 شمسی درون تهران تشکیل شد.اعضای این انجمن گروهی از جوانان ادیب وباذوق بودنن وهدف آن ها ترویج معانی جدید درون لباس شعر ونثر قدیم وتعیین وتعیین حدود انقلاب ادبی ولزوم احترام بـه آثار برجسته ی پیشینیـان بود.
خودآزمایی درس16:جواب سوال1:قصه ی رنگ پریده –در قالب مثنوی
جواب سوال2:به سبک پیشینیـان وبه ویژه سبک خراسانی شعر مـی سرود.
جواب سوال3:افسانـه ی نیما درون شعر«یکی بود یکی نبود» از محمد علی جمال زاده درون داستان کوتاه «تهران مخوف» اثز مشفق کاظمـی درون رمان و«جعفر خان از فرنگ آمده» از حسن مقدم درون نمایش نامـه.
جواب سوال4:قالب :تعزل نوینی کـه وزن وقافیـه را درون جای خود مـی آورد وبرای جلوگیری از تکرار مـیان بندها یک مصراع فاصله هست.(نوعی مسمط) محتوا:بیـان دردها وتنـهایی های شاعر وجامعه او
جواب سوال5:الف) نوعی تعزل آزاد کـه شاعر درآن بـه نوعی عرفان زمـینی دست یـافته است.
ب) منظومـه ای بلند وموزون کـه درآن مشکل قافیـه از هر چهار مصراع آزاد حل شده است.
پ) توجه شاعر بـه واقعیت های ملموس ودر عین حال نگرش عاطفی وشاعرانـه ی او بـه اشیـا
ت) تفاوت نگاه شاعر با شاعران گذشته وتازگی ودور بودن آن از تقلید
ث) نزدیکی آن بـه ادبیـات نمایشی (در اماتیک) درون پرتو شکل بیـان محاوره ای
ج) سیر آزاد تخیل شاعر درآن
چ) بیـان سرگذشت بی د لی ها وناکامـی های خود شاعر کـه به طرز لطیفی با سرنوشت جامعه وروزگار او پیوند خورده است.
جواب سوال6:شعر ققنوس همان شکل وبیـان کاملا تازه ی شعر فارسی هست که هم از قید تساوی وقافیـه ی سنتی آزاد هست وهم تخیل وشکل ارائه آن با آن چه درون شعر گذشته ی فارسی بود بـه کلی تفاوت دارد.شعری هست تمثیلی کـه مـی توان آن را کنایـه ای از سرگذشت خود شاعر دانست.سرودن اشعارتمثیلی از این بعد درعصر نیمایی رایج مـی شود وخود نیما وپیروان او بـه این شیوه ی بیـان روی مـی آورند.
جواب سوال7:به اعتقاد اوشاعری هست که چکیده ی زمان خود باشد وبتواند ارزش ها وملاک های زمان رادر شعر خود منعمـی سازد وبه اصطلاح فرزند زمان خویشتن باشد.
جواب سوال8:نیما وزن وقافیـه را به منظور شعر لازم وطبیعی مـی داند اما برآن هست که شکل ذهنی شعر حتما شکل ظاهری آن راایجاد کند نـه برعکس.از نظر اوقافیـه زنگ مطلب هست وشعر بی قافیـه مثل آدم بی استخوان است.در شعر نیما قافیـه مقید بـه جمله وجمله درون خدمت محتوا است.هر جمله ی تازه قافیـه هست وهر قافیـه جای مناسب خود راایجاب مـی کند واین امر مقید بـه فواصل معین نیست.
خودآزمایی درس17:جواب سوال1:خیر زیرا این شیوه نیز با همان اطمـینان سابق بـه حیـات خود ادامـه داد.شعرسنتی به ویژه درون مـیان دوگروه عوام کوچه وبازار وخواص دانشگاهی کـه هر کدام بـه دلایل خاص خود نمـی توانستند پذیرای جریـان های شعر نو نیمایی باشند رواج وگسترش کامل یـافت.بنابراین هم زمان با جریـان های شعر نو نیمایی عده ی زیـادی از شاعران بر همان شیوه ی سنتی شعر گفتند.
جواب سوال2:نخست جریـانی کـه ازهم از لحاظ قالب وصورت وهم از نظر محتوا یـه شعر گذشته وفادار مانده وعناصر تازه ومضمون های جدید رانپذیرفته است.در نتیجه بدون اینکه بتواند تخیل وموسیقی تازه ای عرضه کند درون حد تقلید صرف ازآن چه پیشینیـان گفته اند باقی مانده هست دوم جریـانی کـه در عین مراعات قواعد وضوابط شعر قدیم از لحاظ محتوا درون پاره ای موارد تخیل وموسیقی بـه مرحله ی تازه ای قدم گذاشته وتصاویر مربوط بـه زندگی امروز را منعساخته است.
جواب سوال3:این تحول بیشتر درون تنوع مایـه ها بـه ویژه مایـه های اجتماعی هست .آشنایی وارتباط بیشتر بافرهنگ وادب مغرب زمـین و روی آوردن بـه تاریخ واندیشـه ی ایران پیش از اسلام درون قلمرو شعر موجب این تنوع وتغییر شده است.
جواب سوال4:قصاید پروین پر نکته ونغز هست وهر چند بـه پیروی از شیوه ی ناصر خسرو سروده شده اند اما روانی وسادگی اسلوب سعدی درون آنـها نمایـان است.به این ترتیب درون اشعار او دو شیوه ی خراسانی وعراقیبه گونـه ای تلفیق شده وشیوه ای تازه ومستقل را پدید آورده است.
جواب سوال5:تقلیدی-او مضامـین اشعار خود را از دیگران وام گرفته هست ومضمون بکرو بدیع وبه کلی بی سابقه درون دیوان اوزیـاد نیست.انچه کار وی را ممتاز ومشخص مـی سازد شکل تصرفدر مضامـین وکیفیت ارائه آن هاست کـه اغلب بدیع ونادر ومخصوص بـه خود اوست.
جواب سوال6:قالب این شعر قطعه وروش ارائه ی مطلب بـه شیوه ی مناظره است.پروین بیـانی تمثیلی دارد و از شیوه ی جان بخشی سود جسته است.زبانش ساده وروان وگاهی از لغات نسبتا کهنـه ی زبان مثل اوخ ؛بگریست؛هیمـه و....استفاده کرده است. شعر پیـامـی اجتماعی دارد وبی برگی وبی بهرگی وبی ثمری رامایـه ی تباهی ونابودی مـی داند.
جواب سوال7:شـهریـار درون طریق نیمایی نیز طبع آزمایی کرد وقطعات زیبایی چون«ای وای مادرم»؛«دو مرغ بهشتی»؛«مومـیایی» و«پیـام بـه انشتین» را از خود بـه یـادگار گذاشت.در اشعار نیمایی او مخصوصا در«پیـام بـه انشتین» روح انسان دوستی وهم دردی با جهان انسانی گرفتاردر چنگال تمدن صنعتی موج مـی زند که تا حدی کـه زبان او گاهی بـه مرز شعار نزدیک مـی شود.
جواب سوال8:او درون منظومـه ی «حیدر بابایـه سلام» با دلدادگی تمام از اصالت وزیبایی های روستا وفرهنگ روستایی- کـه خود بدان متعلق بود-یـاد کرده است. این منظومـه با جان وروح واحساس شاعر پیوند خورده ودر واقع دارای جوهر شعر هست وحاصل یک عمرتاملات عاطفی اورا درون خود انعکاس داده است. بـه همـین اعتبار مـی توان شـهریـار را شاعر «حیدر بابا» وشاعر«شکوه روستا» نامـید.
خودآزمایی درس18:
جواب سوال1:استاد امـیری فیروز کوهی از معتقدان ودوستداران شعر صائب بود وبه همـین دلیل درون اشعار او تامل بسیـار کرد وبر دیوان وی کـه خود آن را بـه چاپ رسانید مقدمـه ی مفصلی نوشت.وی بـه شیوه ی صائب شعرمـی گفت وهمان نازک خیـالی ها ومضمون آفرینی های عصر او را بـه کار مـی گرفت.
جواب سوال2:در شعر رهی لطافت وروانی غزل سعدی ونازک خیـالی سبک هندی درآمـیخته است. وی بـه سعدی ونظامـی توجه خاص داشت ودم گرم مولوی هم درون شعر اودمـیده شده واز حافظ نیز تاثیر محسوسی پذیرفته است.
جواب سوال3:قالب شعر پروین اعتصامـی قطعا وقالب شعر رهی معیری غزل است. از نظر درون مایـه قطعه ی پروین توصیـه بـه غنیمت شمردن جوانی هست ولی شعر رهی ابراز حسرت واندوه بـه خاطر از دست جوانی است. برهمـین اساس شرپروین از حیث انواع ادبی (به لحاظ محتوا) جزء ادب تعلیمـی هست وسروده ی رهی از نوع غنایی بـه شمار مـی رود.شعر رهی بـه نسبت شعر پروین بیشتر از آرایـه های ادبی سود است.
جواب سوال4:حمـیدی شعر گفتن رااز حدود سال1313 شروع کرد.دهه اول حیـات شاعرانـه ی اودر عوالم عاطفی ورویـاهای ایـام جوانی گذشت.بنابراین موضوع شعراودرآغاز جوانی عموما عشق وغزل ومایل بـه سبک خراسانی بود. بـه تدریج از سال 1324 بـه مضامـین اجتماعی وطنی وتاریخی گرایش یـافت کـه حاصل آن پختگی واستواری شعر واستقلال زبان بود.
جواب سوال5:سبک شعرحمـیدی بـه ناصر خسرو ومتمایل ولی از دشواری های شعر وی فارغ است.زبانش نرم تر ولطیف تروشعرش البته درون مایـه های دیگر است.وی ازسبک عراقی نیز متاثر بود ودر مجموع رنگ غنایی بر شعر حمـیدی چیرگی دارد.پس از آن مضمون های اجتماعی ووطنی درون شعرش جلوه گرند.
جواب سوال6:لحنی حماسی وزبانی روشن وپر احساس دارد.این شعر محتوایی اجتماعی دارد.
جواب سوال7:قالب شعر غزل است.از نظرمحتوا ودرون مایـه جنبه ی اجتماعی دارد زبانش نرم ولطیف وساده ودلنشین هست واز آرایشـهای لفظی ومعنوی«تشبیـه؛استعاره ؛ایـهام و...» استفاده کرده است.شاعر از بی وفایی اهل زمانـه شکوه مـی کند.در ادبیـات پایـانی بـه مسئله ی شـهادت نیز اشاره دارد.
خودآزمایی نمونـه بخش هشتم:جواب سوال1:زیرا این کار فقط زمانی مـی تواند صورت پذیردکه درون اندیشـه و نگاه شاعر واسلوب بیـان فارسی هم تحولی بنیـادی و ریشـه دار پدید اید درون حالی کـه در ان زمان این اتفاق رخ نداد.چنین تحولی تنـهاپس از یک دوره طولانی پیکار مـیان کهنـه و نو محقق گشت.جواب سوال2:تقی رفعت و مرکز عمده ان شـهر تبریزو سنگرشان نشریـه های تجدد و ازادیستان بودجواب سوال3: مشروطیت،جنگ جهانی اول،کودتای1299وسرانجام فروپاشی سلطنت قاجار و انتقال قدرت بـه رضا خان«1304ش»جریـان نوگرایی را شتاب بخشید. جواب سوال5:بز ملا حسن مسئله گو؛مـیر داماد؛عمورجب؛خروس وبوقلمون؛پرنده ی منزوی.
جواب سوال6:زیرا نیمادر این سال شعر ققنوس راکه شکل وبیـان کاملا تازه ای داشت وهم از قید تساوی وقافیـه ی سنتی آزاد بود وهم تخیل وشکل ارائه آن با شعر گذشته ی فارسی بـه کلی تفاوت داشت داشت منتشر کرد.
جواب سوال7:تفاوت بـه این شرح است:شعر آزاد یـا نیمایی وزن عروضی دارد اما جای قافیـه درآن مشخص نیست.وشعر سپیدآهنگ دارد اما وزن عروضی ندارد وجای قافیـه ها درآن ثابت نیست.
جواب سوال8:شاعر حتما درمسیر جست وجوی جلوه های عینی ومشـهود بـه شکل ذهنی شعر دست یـابد.برای این کار لازم هست دیدن را جای گزین شنیدن کند یعنی درون حقییقت تجربه رادر قلمرو شعر وارد کند.کار هنر عبارت هست ازنشان تصویر انفرادی وعینی ونـه تصویرهای ذهنی وقراردادی.به این ترتیب باورود تجربه بـه قلمرو شعر حتما از صورت های قالبی ومفاهیم تکراری وقراردادی پزهیز شود.
جواب سوال9:دگرگونی درون شیوه جدید نیما از سه دیدگاه مورد توجه است:الف) نیما شعر رااز نظر محتوا نوعی زیستن مـی دانست
ب) از نطر ذهنی شاعر حتما در مسیرجست جوی جلوه های عینی ومشـهود بـه شکل ذهنی شعر دست یـابد.
پ) حتما در شکل وقالب کار نیز تحولی پدید آید.
جواب سوال10:شعر سنتی عصر نیما ازنظرقالب وصورت وحتی مضمون تفاوت محسوسی با شعر گذشته ی فارسی ندارد وفقط پاره ای از قالب ها مثل چهار پاره با اقبال روبه روشدودر عوض برخی قالب ها مثل مستزاد بحر طویل ومخمس کـه در دوره ی بیداری رونق بیشتری یـافته بود از رواج افتاد.دیگر قالب های معمول درون شعر سنتی این دوره عبات اند از:غزل؛قصیده؛مثنوی؛مسمط؛وترکیب بند کـه دقیقا بر شیوه ی پیشینیـان سروده مـی شد. البته هیچ یک از سبک های شعری پیشین را نمـی توان برمجموعه ی شعر سنتی این دوره مسلط دانست.
جواب سوال11:این جریـان درون عین مراعات قواعد وظوابط شعرقدیم از لحاظ محتوا ودر پاره ای از موارد تخیل وموسیقی بـه مرحله ی تازه ای قدم گذاشته وتصاویر مربوط بـه زندگی امروز رامنعساخته است.این اشعار جلوه های گوناگون دارد.
الف) لحن صمـیمانـه درون بیـان حال وشکایـات از روزگار
ب) توصیف یکی از پدیده های تمدن جدید
پ) دریـافت تازه وآوردن توصیف ها وتعبیرهای جدیدبا استفاده از مفاهیم کهن وسنتی
ت) ادراک شاعرانـه ودریـافت تازه از واقعیت های اجتماعی
ث) بافت وتصاویر تازه ورنگی از مفاهیم غنایی روزگاراز نگاه انسان امروز
ج) توجه بـه افتخارات گذشته ومفاخر ملی وتاریخی.
جواب سوال12:منا ظره های او حالت تمثیلی وگاهی علاوه بر این صورت تشخیص(شخصیت بخشی انسان نمایی) وشعور یـافتن غیر ذی شعور را پیدا مـی کند وطرفین مناظره گاهی دو انسان یـا دو جانور یـادو شئ هستند.
جواب سوال14:پروین درون روزگارپرآشوب وپر مسئله ای مـی زیسته هست واختناق سیـاسی ودشواری های اجتماعی زمانـه ی اودر شعراغلب شاعران بـه صورت های پوشیده وآشکار مطرح شده هست اما وی با لطافت روح ومناعت اندیشـه ای کـه مـی توان از آن بـه گونـه ای عرفان جدید تعبیر کرداز کنار همـه ی این مسائل گذشته وبه جای منعساختن اوضاع اجتماعی وسیـاسی نا مطلوب با طرح کلیـات اخلاقی وبیـان فقر ومحرومـیت ونیـاز های شدید عاطفی بـه ویژه درون نسل جوان بـه نوعی برداشت اجتماعی-اخلاقی بسنده کرده است.
خودآزمایی درس19:
جواب سوال1:اندیشمندان قرن نوزدهم قرن آینده را بـه قرن سعادت بشر مـی پنداشتند وبه آن دل بسته بودند.اما این آرزو بـه یـاس بدل شد زیرا بعد از اولین دهه ی قرن بیستم جنگ جهانی اول درون گرفت وثابت کرد کـه انسان با سعادت حقیقی قرن ها فاصله دارد.
جواب سوال2:واژه ی کلیدی قرن بیستم «مدرن» هست .کلمـه مدرن جوهره وستون فقرات هنر وادبیـات قرن بیستم را تشکیل مـی دهد.رشد سریع جمعیت بسط واشاعه ی فرهنگ توده ی کثیری از مردم کتابخوان را بـه وجودآورد کـه مـی بایست درسطوح گوناگون زمـینـه ی خرسندی آن ها فراهم گرددواین از عوامل مدرن بودن بـه شمار مـی رود.
جواب سوال3:بنای مکتب سوررئالیسم براصالت وهم ورویـاوتداعی آزاد وصورت های پنـهان درون ضمـیر ناخودآگاه است.
جواب سوال4:شاعر شعر مـی گوید به منظور آنکه چیزی را پنـهان کرده باشد.زیرا شعردارای ابهام فردی هست و هنرمند هم نمـی تواند ابهام آن را برطرف کند ومخاطب آگاه با تحلیل وتفسیر شعر مـی تواند گریزی بزند بـه آن چه شاعر آن رامخفی کرده است.در تمام مکتب های جدید هنری نوعی گریز از بیرون بـه درون مـی توان یـافت.هنرمندان این مکتب هاآثار خود را بـه شیوه ی غیرباایی یـاغیرشیئی ارائه مـی دادند واین شاید بدان معناست کـه هنرمند نمـی خواهد چیزی را بیـان کند بلکه مـی خواهد آن را پنـهان کند هما ن طورکخ رولان بارت نقاد معاصرفرانسوی گفته هست که«شعر بیـان کتمان است».
جواب سوال5:تردیدی نیست کـه در قرن بیستم بعد از بروز آن همـه فجایع انسانی هنر وادبیـات راه طغیـان درون پیش گرفت.این طغیـان اگرچه بـه نوعی هرج ومرج شباهت داشت اما درون حقیقت درون گرایی حاد وپیچیده ای بود کـه نشان مـی داد انسان امروز بـه درون خویش گریخته هست وآن چه درون بیرون او ودر برابر چشمانش بروز مـی کند برایش قابل تصوروپذیرش نیست.انسان له شده درزیرچرخ دنده های فن آوری وجنگ مـی خواهد به منظور ذات خویشتن معنایی بیـابد وچون ناامـید مـی شود بـه یـاس فلسفی مـی رسد ودست بسته منتظر مرگ مـی ماند.
خودآزمایی درس20:
جواب سوال1:توصیـه مـی د کـه روزنامـه وقیچی بردارندو کلمات را ازهم جداکنند ودر یک کیسه بریزند وتکان دهند سپس آن ها راکنار هم بگذارند.
جواب سوال2:واژه ی سوررئالیسم رانخستین بار«گیوم آپولینر» به منظور نامـیدن یکی اایش نامـه هایش بـه کار بردوآن رادرام سوررئالیست نامـید.هدف آپولینر این بود کـه اثر خودرا نوعی شعر خیـالی وتفننی بی سابقه معرفی کند.
جواب سوال3:الف) تبدیل حالت های ظاهرامتناقض«رویـا»و«واقعیت» بـه یک جور واقعیت مطلق
ب) بیـان شفاهی یـا کتبی عملکرد حقیقی اندیشـه وبه عبارتی؛سوررئالیسم؛اندیشـه ی القا شده درون غیـاب هر گونـه نظارت عقل وفارغ از هر نوع نظارت هنری یـا اخلاقی است.
پ) سوررئالیسم وسیله ای به منظور آزاد سازی مطلق ذهن واندیشـه وامثال آن
ث) مصمم بـه ایجاد انقلاب
ج) هم ردیف قرار سوررئالیسم با واژه ی انقلاب به منظور نشان خصلت عینی وبی غرض انقلاب.
ه)همـه چیز مارا بـه سمت این باور سوق مـی دهد کـه ذهن انسان دارای نقطه ای هست که درون آن مرگ وزندگی خیـالی وواقعی گذشته وآینده انتقال پذیر وانتقال ناپذیر بالا وپایین نقیض هم بـه نظر نمـی رسند.
د) با ادبیـات کاری نداریم اما اگر لازم شود مثل هر دیگری مـی توانیم از آن استفاده کنیم.
جواب سوال4:دادائیسم با هیچ یک از قوانین طبقه بندی هنروزیبایی شناسی هم خوانی ندارد وپیروان آن بیش حد بـه پوچی امور جهان معتقدند.آن ها به منظور رهایی از این پوچی همـه ی سنت های کهن رالگد کوب خواهش های خود مـی کنندولی هیچ عقیده ی تازه واستواری بـه جای آن نمـی آورند. درون مقابل سوررئالیسم هدف خود را فراتر از محدوده ی هنر وادبیـات قلمداده کرده ودر صدد آزادسازیـانسان از قید وبندهای تمدن سود جوی قرن بیستم است.برای خروج ازبن بست ونجات یـافتن از ویروس دادا بسیـار عالمانـه بنیـاد نـهاده شده.
جواب سوال5:عارفان ونیز نمادگرایـان معاصر بـه ویژه سهرراب سپهری .زیرا عارفان نیز به منظور بیـان مقصود خویش از نمادها بهره مـی گیرند.
جواب سوال6:عناصر سورئالیستی مانند احساسی زمزمـه ی شب ستاره بودن انسان وبه زمـین افتادنش چکیدن باران بردیوار تشنـه ی روح کـه در شعر فانوس خیس از دنیـای واقعی انسان فراتر است.
خودآزمایی درس21:
جواب سوال1:عناصر سازنده ی مدرن عبارتند از:خرد؛حقیقت؛سنت؛اخلاق وتاریخ.
جواب سوال2:آثار«کامو» بیـان کننده ی توانایی شگرف اودرهم دردی با انسان از خود بیگانـه است.
جواب سوال3:اصول پست مدرنیسم را مـی توان بـه شرح زیر خلاصه کرد:
اصل اول:انکار حقیقت وبی اعتباری سنت ومدرنیسم.
اصل دوم:انکار واقعیت براساس این مکتب هیچ واقعیت نـهایی ئجود ندارد.
اصل سوم:زندگی انسان یک وانمود گر بـه جای واقعیت هست از این رو غیر واقعی است.
اصل چهارم:پست مدرنیسم بربی معنایی استوار است.
اصل پنجم:شک اندیشی ؛باید بـه همـه چیز شک کرد وهیچ چیز را بـه تمامـی نپذیرفت.
اصل ششم:که ظاهرا تنـها اصل مثبت این نظریـه بـه شمار مـی رود این هست که پست مدرنیسم بـه گوناگونی وکثرت نظر دارد وبر چند گانگی فرهنگ ها؛قومـیت نژاد؛ت؛حقیقت وحتی خود تاکید مـیکند وبرآن هست که هیچ یک از این ها نباید بر دیگری ترجیح داده شود.
جواب سوال4:ارنست همـینگوی زیرا پیـام این کتاب این هست که «انسان به منظور شکست آفریده نشده است. او ممکن هست نابود شود اما شکست نمـی خورد».
خودآزمایی درس22:
جواب سوال1:اعراب بـه علت زندگی کوچ نشینی ونداشتن مدنیت وشـهرنشینی مجالی به منظور پرداختن بـه انواع هنر نداشتند؛زیرا مدنیت کـه لازمـه ی آن زیستن درون شـهر بود درون زندگی عرب نمـی توانست مفهوم داشته باشد.بنا براین عرب را هنری مـی بایست کـه با زندگی خانـه بـه دوشی او سازگار باشد وچه هنری کم خرج تروسبکبارتر از هنر کلامـی یعنی شعروخطابه.
جواب سوال2:الف) حسی بودن محتواوبرخورد باطبیعت کـه بر جریـان های عاطفی وغریزی استوار است.
ب) مسائل معنوی درون حد پند واندرزهایی ساده وبسیـاری اخلاقیـات به منظور هم زیستی مسالمت آمـیز افراد وقبایل.
پ) مفاخر ومباهات نسبت بـه مکارم اجداد وقبایل ونیز هجووبر شمردن معایب حریف وبزرگ جلوه فضایل قبیله واجداد خویش.
ت) غرور وعزت نفس کـه از صفات مـهم مردان بزرگ وشاعران بزرگ منش است.
ث) آزادی رهایی وبی قید وبند بودن کـه شاعرجاهلی رادرابراز نظر گستاخ وشجاع مـی کرد.
جواب سوال3:شاعرانی کـه بخشی اززندگانی هنری آنان درون عصر جاهلی وبخشی دیگر درون دوره ی اسلامـی سپری شده است.
جواب سوال4:زیرا بیشتر شاعران وادیبان این عصر دورگه بودند؛یعنی از پدرومادری زاده شده بودند کـه یکی عرب ودیگری غیر عرب بود وادبیـات زاییده ی اندیشـه ی آنان آمـیخته ای از ادب عرب وغیر عرب بود.
جواب سوال5:شاعر عرب هنوزبر اطلال ودمن زاری مـی کرد ودر چهار چوب قالب های آهنین شعر کهن اسیر بود.
جواب سوال6:اشغال مصر توسط ناپائون وباز شدن پای اروپائیـان بـه این سرزمـین کشفیـات باستان شناسی درمصر تاسیس مدارس متعدد بـه سبک غربی ها ورود صنعت چاپ وانتشار مطبوعات ورود فرهنگ غربی بـه مصر توسط دانشجویـان از عواملی بود کـه ساکنان خفته ی وادی نیل را از خوابی گران کـه قرن ها بـه طول انجامـیده بود بیدار کرد.
جواب سوال7:کسانی کـه به دوره های درون خشان ادب عرب چون عصر اموی وعباسی توجه د وضمن پرداختن بـه انسجام شعری خویش را از بند شعرمنحط عصر عثمانی آزاد ساختند وبه روش قدمای خود توجه د.
جواب سوال8:گروهی از شاعران رمانتیک شاعران بلاد مـهجر بودند کـه از ابنان بـه آمریکای شمالی وجنوبی مـهاجرت کرده بودند.مسائلی چون دوری از وطن دردها ورنج های عمـیق زندگی ونوعی گرایش صوفیـانـه درون شعرآن ها دیده مـی شود.گاهی حس درد وتاثیرآن قدر درون شعر این شاعرران گسترده مـی شود کـه هستی را زیر سوال مـی برند واز درد ندانستن سرنوشت انسان وراز هستی شکایت مـی کنند. این احساس گاهی نیز بـه سرکشی مـی انجامد.
جواب سوال9:دسته بندی های سیـاسی درون مصر بعد از انقلاب ومطرح توده ها بـه عنوان قهرمانان سرنوشت ساز کشورها مسئله ی«تعهد» درون ادبیـات وهنر را به منظور اولین بار درون ادب عرب مطرح ساخت.
جواب سوال10:شعر امروز عرب یکی از پربارترین شعرهای جهان پویـای عصر حاضر است. شعری هست که صراحت دارد خشمگین هست ومدت هاست پوسته های سخت محافظه کاری را ترکانده هست واز اعماق حنجره با تمام فریـاد مـی زند:«من وجدان بیدار ملت عربم» این شعری هست که حقیقت عریـان آن بـه حدی ناباورانـه وغافلگیرانـه هست که بسیـاری تاب شنیدنش راندارند.این صراحت درون انتخاب قالب وشکستن دیوارهای کهنـه ی اوزان درون شعر نو عرب کـه ازهر قید وبندی آزاد شده هست دیده مـی شود.
جواب سوال11:خانم نازک الملائکه شلعر عراقی.
خودآزمایی درس23:
جواب سوال1:«اللاجئه زن آواره» از کامل سلیمان (شاعر لبنانی)
جواب سوال2:سه ویژگی عمده داشت:1) شعر شاعران بیـانگر عواطف احساسات وواکنش اعراب فلسطین هست که بـه طور مستقیم درون معرض مشکلات وواقع ناگوار ناشی از سلطه جویی اسرائیلی ها قرار داشتند.2) موضوع این اشعارمسائل ویژه ی روز مثل:فروش زمـین بـه یـهودی ها وماهیت رهبران وقت فلسطین بود.3) این اشعار برگسترش مبارزه علیـه حکومت تحت الحمایـه وصهیونیسم تاکید مـی ورزند وتوجه اعراب را بـه خطر موحشی کـه آینده ی یک سرزمـین عربی راتهدید مـی کرد جلب مـی کنند.
جواب سوال3: عبدالوهاب البیـاتی؛محمد درویش؛سمـیح القاسم؛جبراابراهیم جبرا وشاعران عرب غیر فلسطینی چون نزار قبانی.
جواب سوال4:اشعارشعرای فلسطین درباره ی رویدادها ورنج ها ومصایب مردم فلسطین است.
جواب سوال5:زیرا بعد از این تاریخ بود کـه مشکل رویدادهای فلسطین بـه شکلی فراگیردر آثار ادبی غیر سیـاسی منعشد.
جواب سوال6:در اشعار پیش از1948حضور مذهب چشم گیر هست وپس از این تاریخ ملی گرایی وانسان دوستی بـه همراه مذهب درون سطح گسترده ای مطرح مـی شود.
خودآزمایی درس24:
جواب سوال1:به طور کلی درون دوران جدید دوگرایش عمده رادر ادبیـات داستانی عرب مـی توان پی گرفت کـه عبارتنداز:گرایش تاریخی وگرایش اجتماعی.
جواب سوال2:جرجی زیدان بکی از نویسندگان روش فکر عرب هست که مـی کوشد با طرح مباحث تاریخی وتطبیق آن بااجتماع کنونی عرب با ارائه ی الگوهای اخلاقی والا ورشادت ها ومردمـی ها ومبارزه با فساد وتباهی تاریخ را باز گوکند.اومـی کوشد تاریخ اسلام ومسائل آن رابه شیوه ای داستانی بـه مخاطبانش القا کند.از آثار اوست:ابومسلم خراسانی؛ دوشیزه ی قریش؛ فاجعه ی رمضان؛عروس فرغانـه؛صلاح الدین ایوبی؛ زیبای کربلا؛ عباسه وجعفر برمکی؛ حجاج بن یوسف؛ احمدبن طولون.
جواب سوال3:اساسی ترین درون مایـه های داستان ها وقصه های عرب عبارت اند از:
الف) بازگشت بـه خویشتن به منظور رهایی از ستم واحساس حقارت
ب) ارائه ی چهره ی واقعی جهان عرب بـه مردم به منظور ایجاد حرکت انقلابی
پ) رویـارویی ت ها وجامعه ی سنتی عرب
ت) طرح مسائل عاشقانـه ی غریزی وعرفان سطحی
ث) انعکاس زندگی مردم عادی(کشاورز؛پیشـه ور؛کارگر) وعواطف واحساست آنـها
ج) دعوت مردم بـه ستیز باغرب
چ) درون مایـه ی اساسی بیشتر قصه های فلسطین؛پس ازاشغال فلسطین؛ مسئله ی اشغال وغصب سرزمـین مقاومت است.
جواب سوال4:مصطفی لطفی المنفلوطی-دوضعف عمده ی آثار او عبارت انداز:1) این کـه او از جهت ابزار بیـان ضعیف هست ودر بـه کارگیری زبان کاستی هایی دارد.در زمـینـه ی ادبیـات بینش عمـیقی ندارد واز این رودر ارائه ی مطالب بامشکلاتی روبه رو مـیشود که تا آن جا کـه ممکن هست خواننده ی آثار خود را بـه سوء تفاهم وکج فهمـی دچار سازد.به قول او لفظ رادرغیر ماوضع له قرار مـی دهد.
2) ضعف دوم او ضعف فرهنگی هست ودلیل آن ناآگاهی او از علوم مشرق زمـین ونداشتن پیوند با مغرب زمـین وتمدن آن است.ازاین رو اودر تفکرات اجتماعی خویش که تا حدی سطحی وساده نگر هست وبه سادگی دچار دگرگونی وبی ثباتی مـی شود.
جواب سوال5:زمـینـه ودرون مایـه ی بیشتر قصه ها ی اوغم ها ممشکلات اقشار فرردست جامعه هست که با ریشـه یـابی رگه های خود شیفتگی درون آثار او مـی توان علت این همـه غم واندوه را یـافت.در قصه هایش نوعی گریز ازواقعیت وجود دارد کـه در پشت اشکهای اوپنـهان است.
جواب سوال6:سه دوره:الف) دوره ی اول:چهره ها ی لبنانی کـه اودر این دوره بـه دردهای اجتماعی مردم لبنان مـی پردازد.(قیـام علیـه بی عدالتی) ب) دوره ی دوم: دوره ی چنین گفت زردشت کـه جبران درون این دوره با تمام توان دربرابر هستی مـی ایستد ومـی کوشد همانند نیچه؛ فیلسوف؛ مشـهور؛ سخن مـی گوید.پ) دوره ی سوم یـا مرحله ی مصطفی: فلسفه گرایی رارها مـی کند وبه آرامش مـی رسد ومـی خواهد بـه مردم هنر وشجاعت زیستن بیـاموزد.
، هم خانواده درس نام نیکو ونقش خردمندان[ادبیـات 1234 هم خانواده درس نام نیکو ونقش خردمندان]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 13 Jan 2019 05:44:00 +0000